Yan hakların önemi artıyor
Yan haklar, modern iş dünyasında sadece bir çalışan teşviki olmaktan çıkarak iş gücünün motivasyonunu, bağlılığını ve verimliliğini artıran stratejik araçlar haline geldi. Hem Türkiye’de hem de dünya genelinde yapılan araştırmalar, yan hakların çalışan memnuniyeti ve iş yerinde kalma süreleri üzerinde büyük bir etkisi olduğunu ortaya koyuyor.
Yan haklar, günümüz iş dünyasında çalışanların iş yerinde kalma sürelerini artıran ve verimliliklerini yükselten stratejik araçlar olarak kabul ediliyor. Hem Türkiye’de hem de dünya genelinde, işverenler bu alana daha fazla yatırım yaparak çalışanlarına sundukları faydaları çeşitlendiriyor ve kişiselleştiriyorlar. Ekonomik belirsizliklerin hâkim olduğu bu dönemde, esnek ve yenilikçi yan haklar, çalışan bağlılığı ve verimlilik üzerinde kritik bir etkiye sahip.
İşin ve çalışan dünyasının hızla değiştiği günümüzde şirketlerin sundukları yan hak paketlerinin de çeşitlendiğini ve kişiye özel hale geldiğini belirten PERYÖN Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Taşçı Firuzbay, “Genç yetenekler artık yol, yemek, sağlık sigortası gibi hakları hijyen unsuru olarak görüyor ve bunların ötesinde kişiye özel çözümler bekliyor. Yani şirketinin onu kişisel olarak tanımasını, ilgi alanlarını, hobilerini, hatta ailesini, yaşamını paylaştığı evcil dostlarını dahi bilmesini ve onlara da hitap eden yan hak seçenekleri sunmasını bekliyor” diyor.
Yan hakları çeşitlendirenler daha cazip hale geliyor
Yan hak dünyasının kapsamının gün geçtikçe daha da genişlediğini belirterek yeteneklerin bu beklentisine karşılık verebilmenin veriye dayalı içgörüler oluşturabilmekten, bu alanı çalışana yatırım olarak görerek getirilerini ölçmekten ve kişiselleştirilmiş bir deneyim sunabilmek için teknolojiyi iyi kullanmaktan geçtiğini vurguluyor.
Randstad’ın 2024 İK Trendleri ve Ücret Raporu’na göre şirketlerin yan hak paketleri günden güne genişliyor. Yemek kartıyla başlayan hak skalası özel sağlık sigortasıyla devam ederken, şirketin kâr payı dağıtımı, hayat sigortası ve emeklilik planına kadar uzanıyor.
Finansal hakların yanı sıra esenlik ve beceri geliştirme hakları kapsamında özel gün ve ek izinler, eğitim, evden çalışma, ücretli ebeveynlik izni/ çocuk desteği, psikolojik destek, çalışan destek programları/araçları gibi günümüz şartlarına uygun çeşitli yan haklar artış gösterdi.
Enerjisa Üretim “Sana Göre” programıyla çalışanlarına sağladığı esnek yan haklarla iş yükünü dengelemeyi ve çalışan esenliğini yüksek tutmayı hedefliyor. Enerjisa Üretim İnsan ve Kültür Genel Müdür Yardımcısı Ayşegül Gürkale, “Çalışanlarımız, ‘Sana Göre’ programı sayesinde yan haklarını kendi ihtiyaçlarına uygun şekilde özelleştirebiliyor. Her bir ekip arkadaşımızın benzersiz ihtiyaçları olduğunun farkında olarak bu programı oluşturduk” diyor.
Aon Türkiye Eş CEO’su Selda Oknas Tanbay, çalışanların kendilerine sunulan yan hakların daha çok farkında olabilmeleri için şirketlerin yan haklar platformlarının kullanılmasına yönelik artan talepleri olduğunu belirtiyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Günümüzde insan kaynağını çekme ve tutundurma konusundaki uygulamaların arasında yan hakların çalışan inisiyatifine bırakılması giderek öne çıkıyor. Daha fazla şirket İK süreçlerine yan haklar uygulamasını dahil ederken, bunun için gerekli teknoloji genellikle üçüncü taraf firmalarla anlaşarak dışarıdan alınıyor.”
ODAŞ’ın çalışanlarına sunduğu yan haklar arasında evden çalışmaya olanak sunan hibrit çalışma modeli, babalık/analık izni, yabancı dil desteği gibi imkanlar bulunduğunu ifade eden ODAŞ İnsan ve Kültür Direktörü İnci Arıkan, “Bunun yanı sıra yetenekleri elde tutmak için yılda bir kez verilen performans primi, Yaşam Destek Paketleri, çalışanların evlilik ve doğum dönemlerinde sunulan destekler, özel/tamamlayıcı sağlık sigortası ve ihtiyacı olanlara taksitli avans gibi yan haklar da sunuluyor.
Çevik, dinamik ve yenilikçi iş anlayışımızı çalışanlarımızla birlikte uygulamanın yolunun öncelikle ülkemizin zenginliklerini keşfetmekten geçtiğini düşünüyor ve Müzekart ile de çalışanlarımızı keyifli bir yolculuğa davet ediyoruz” diyor.
“Artık sadece maaş yetmiyor”
Randstad Türkiye Genel Müdürü Ufuk Gedikli, iş dünyasında yeteneklerin beklentilerinin değiştiğine dikkat çekiyor. Gedikli, “İşe alım noktasında adaylar artık sadece maaşlar ve zam oranlarına göre karar vermiyor.
Yeni dönemde yetenekler kendi özel alanlarının olmasına, şirketin kendisine değer verdiğini hissetmeye ve sunulan diğer yan haklara önem vermeye başladı” diyor. 2024 İK Trendleri ve Ücret Raporu’na göre, bir şirketi çekici kılan en önemli faktörün rekabetçi maaş ve yan haklar sunmak olduğunu belirten Gedikli, ikinci sıradaysa ‘kariyerde ilerleme fırsatları sunmak geldi. Yani yetenekler kendilerini kariyer yolculuğunda destekleyen şirketlerde çalışmak istiyor” ifadelerini kullanıyor. Gedikli, işverenlerin 2023 yılında yüzde 52 oranında eğitim konulu yan haklar sunduğunu, bu oranın 2024’te yüzde 54’e çıktığını vurguluyor.
Gedikli, iş ve özel hayat dengesi konusunda talebin daha da görünür hale geldiğini belirterek, “İşverenler resmi tatiller dışında özel gün izni, karne izni, doğum günü izni, regl izni, evcil hayvan sahibi olanlar için veteriner kontrol izni gibi özgür zaman dilimlerini yan hak olarak sunarak, yeteneklerin özel hayatına da vakit ayırmalarına ve dinlenmelerine fırsat veriyor. Bu gibi yenilikler, yeteneklerin şirketlere bağlılığını ve motivasyonunu artırırken, uzun süre aynı şirkette çalışmasını da destekliyor” diyor.
Global yan haklar trendleri: Esneklik ve kişiselleştirme
Global düzeyde, yan haklar giderek daha esnek ve kişiselleştirilmiş hale geliyor. Netflix, çalışanlarına sunduğu sınırsız ücretli izin ve bir yıl boyunca ebeveyn izni gibi haklarla öne çıkıyor. Bu tür yenilikçi uygulamalar, çalışanların aile hayatlarını iş hayatıyla dengede tutmalarına olanak tanırken, iş değiştirme eğilimlerini de azaltıyor.
Michelin, çalışanlarının sağlığını en üst seviyede tutmayı hedefleyen bir dizi sağlık aracı ve teşvik sunuyor. Çalışanlar, biyometrik taramalar gibi sağlık hizmetlerinden faydalanarak yılda 2 bin dolara kadar geri ödeme alabiliyor. JP Morgan Chase ise, otizmli çalışanların ihtiyaçlarına odaklanan bir yan hak paketi sunuyor. Bu haklar, otizm spektrumundaki çalışanların özel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, ABD’deki nadir görülen kurumsal uygulamalardan biri olarak dikkat çekiyor.